Cursus: Leerlijnen rekenen ‘Op weg naar 1S’

Doel van de cursus:

Het doel van de training is om de vakinhoudelijke kennis over de opbouw van leerlijnen te verdiepen. Na het volgen van deze cursus heb je kennis van de cruciale momenten binnen leerlijnen. Daarnaast heb je inzicht in rekenprocessen bij leerlingen en kun je op basis daarvan het onderwijsaanbod vormgeven vanuit de leerlijn en afstemmen op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Het streven hierbij is om zoveel mogelijk leerlingen referentieniveau 1S te laten halen.

In deze cursus wordt diepgang aangebracht als het gaat om de opbouw van leerlijnen en rekendidactiek, zodat je bewuste keuzes kunt maken in instructies, aanpak en verwerking van het rekenonderwijs. Het uitgangspunt hierbij is dat het aanbod wordt vormgegeven vanuit leerlijnen en dat de methode daarbij een hulpmiddel is.

Inhoud van de cursus:

Domeinen en leerlijnen
Verschillende domeinen en leerlijnen krijgen specifiek aandacht in de cursus. Je kiest een leerlijn die van toepassing is op de eigen praktijk (bijvoorbeeld rekenen tot 100, vermenigvuldigen, breuken, meten, meetkunde). Vanuit deze leerlijn werk je de opdrachten van de cursus uit. Tijdens uitwisselingsmomenten wordt deze kennis van de gekozen leerlijn verbreed naar andere leerlijnen.
De opbouw, de cruciale momenten en strategieën komen aan bod. Naast de opbouw van de leerlijnen in de gebruikte methodiek op de eigen school, krijg je handreikingen, tips en suggesties om leerlingen meer grip te laten krijgen op de verschillende onderdelen van het rekenen.

Didactische modellen
In het protocol Ernstige RekenWiskunde problemen en Dyscalculie worden handreikingen gegeven voor het goed opbouwen van de les, observatie en diagnostiek. De hoofdfasen in de leerlijnen, het handelingsmodel en het drieslagmodel zijn hierbij belangrijke didactische modellen. Door gebruik te maken van deze handreikingen en didactische modellen kun je een leerlijn effectief en doelgericht opbouwen.

De referentieniveaus rekenen
Voor een goede doorstroming naar het voortgezet onderwijs is het nodig in het basisonderwijs een stevige basis te leggen op de domeinen getallen, verhoudingen, meten-meetkunde en verbanden. Uitgangspunt hierbij is het 1S-niveau. We kijken specifiek naar de leerlingen die wel 1S zouden kunnen halen, maar dat in de praktijk niet lijken te halen. We gaan in op vroegtijdig signaleren van deze leerlingen en wat zij nodig hebben aan ondersteuning om toch het niveau 1S te kunnen halen. Daarnaast besteden we in de cursus aandacht aan de leerlingen die moeite hebben met rekenen en voor wie een verantwoorde keuze voor 1F als fundament passend is. Door inzicht te hebben in de verschillende niveaus kan de school het aanbod beter afstemmen op wat leerlingen daadwerkelijk moeten kennen en kunnen passend bij het vervolgonderwijs.

Differentiatie in de les
In elke klas heb je te maken met verschillen tussen leerlingen, zeker als het gaat om rekenen. Hoe bepaal je wie wat nodig heeft? Wat betekent dit voor de voorbereiding van je lessen? We zetten in op een goede voorbereiding van de lessen, waarbij je tegemoet komt aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen, maar zodanig dat het voor de leerkracht ook echt uit te voeren is.

Instructie
Om effectief rekenonderwijs te kunnen geven is het belangrijk dat je als leerkracht beschikt over kennis van diverse instructievormen. In de cursus besteden we aandacht aan de verschillende instructievormen, zoals vormen van directe instructie, banende instructie, werken met rekenconflicten en ontdeklessen. De keus voor instructie hangt altijd samen met het doel van de les, in welke hoofdfase van de leerlijn je je bevindt en de beginsituatie van de leerlingen.

Doelgericht werken en actieve betrokkenheid van leerlingen
Het werken met leerlijnen kan je helpen om doelgerichter te werken. Focus houden op doelen en gerichte keuzes maken zijn hierbij aandachtspunten. Door leerlingen te betrekken bij de doelen, zal de motivatie van de leerlingen verhogen en het eigenaarschap vergroten. De leerkracht kan bij duidelijke doelen gerichte feedback aan de leerlingen geven. We gaan bij het geven van feedback uit van de drieslag: feed up, feed back en feed forward.

Buiten het boekje rekenen
Bij effectief rekenonderwijs is de leerkracht regisseur. Als je kennis hebt van doelen, leerlijnen en rekenprocessen kun je je rekenonderwijs versterken. In de cursus dagen we je uit aan het werk te gaan met het versterken van de leerlijnen door bijvoorbeeld gebruik te maken van actieve (coöperatieve) werkvormen, de inzet van rekenhoeken en de inzet van spel. 

Kiezen voor 1F/1S als schoolaanpak
Om leerlingen in groep 8 uit te laten stromen op een voor hen passend referentieniveau vergt een stevige schoolaanpak vanaf groep 2. Hoe kies je gefundeerd voor niveau 1F en hoe houden we tegelijkertijd zo lang mogelijk 1S als mogelijkheid. Hoe doen we als school recht aan verschillen tussen leerlingen en wat is ieders rol binnen de school daarbij.

Opzet training, inhoudelijk:

Dagdeel 1:

• de schoolweging, streefdoelen en daadwerkelijke percentages 1F/1S
• naar ambitieuze doelen, wat betekent dat voor de hele school?
• Wat is 1S voor rekenen?
• De betekenis van het uitgangspunt ‘gecijferdheid’.
• Opbouw leerlijn via het hoofdfasen model.
• Basis- en variastrategieën bij optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen.
• Verdiepen van een leerlijn rekenen

Dagdeel 2:

• Terugkoppeling van de praktijkopdracht bij de verdieping van een leerlijn
• Zicht op leerlijnen: Met wie doen je wat? Van ‘bonus’ naar ‘basis’.
• Differentiatie: welke keuzes maak je en voor wie wel /niet en hoe maak je deze keuzes
• Zwakke versus langzame rekenaars
• Het belang van basisvaardigheden voor flexibel rekenen.
• De groep in beeld: <1F, 1F, 1S-potentie, 1S, 1S+
• Eigenaarschap van leerlingen bij het rekenonderwijs

Dagdeel 3:

• Terugkoppeling van de praktijkopdrachten, waaronder het plan van aanpak langzame rekenaars, en de 1S-potentiegroep
• Verschil in rekenvaardigheid en gecijferdheid en het belang van de transfer tussen beide
• Instructie in de rekenles:
• instructiemodel, lesdoel, controle van begrip
• gericht op vaardigheid
• gericht op begrip
• Focus en doelen bij feedback: feed-up, feed-back en feed-forward
• Betekenisvolle inbreng van leerlingen; focus op leren in plaats van focus op maken
• De inrichting van een krachtige leeromgeving (waaronder het werken met een rekenmuur / rekentafel)

Dagdeel 4:

• Terugkoppeling van de praktijkopdrachten, waaronder het verrijken van de leeromgeving, keuzes maken in de les en de betekenis daarvan voor 1F/1S
• Het (compact) vastleggen van keuzes in de rekenles
• Routekaart voor de eigen school Op weg naar 1S
• Gefundeerd kiezen voor 1F: plan van aanpak
• Visie eigen school op goed reken-wiskundeonderwijs aanscherpen (zoals de visie op 1F/1S, gecijferdheid, betrokkenheid van leerlingen, van ‘maakstand’ naar ‘leerstand’)
• De volgende stap voor de eigen school; zicht op veranderingsprocessen (met behulp van het model van Knoster)

Werkwijze:

De cursus ‘werken met leerlijnen rekenen’  bestaat uit 4 online bijeenkomsten van 2 uur of 4 fysieke bijeenkomsten van 2,5 uur. Deelnemers moeten rekening houden met een studiebelasting van 50 uur, verdeeld in 10 contacturen en 40 uur zelfstudie. De zelfstudie bestaat grotendeels uit het uitvoeren van de opdrachten in de eigen praktijk (klas /school).

Na elke cursusbijeenkomst worden er praktijkopdrachten gegeven die de deelnemers tussen de bijeenkomsten door gaan uitvoeren. De opdrachten worden tijdens een volgende bijeenkomst ingebracht om te leren van en met elkaar maar ook tussentijds (via een online-tool) met elkaar gedeeld.

Voor wie:

De cursus is bedoeld voor IB-ers, rekencoördinatoren en leerkrachten groep 4-8.

Uitvoerder van de cursus: Marije Bakker, Rianne Timmermans, Evelien Hogendoorn, Karin van der Meulen, Margreeth Mulder

Voor meer informatie kunt u een mail sturen naar info@wizz-scholing.nl of telefonisch contact opnemen: 085-8200887
Stuur e-mail voor meer informatie